BEZUINIGINGEN MUSEUM MARKIEZENHOF

 

   


 | LVDK 21007 | 10-04-2021 |

 

Geacht College,

 

De BSD-fractie heeft op 7 april 2021 kennisgenomen van de presentatie Businesscases cultuurbedrijf. Met deze brief wil de BSD inzoomen op het onderdeel Museum Markiezenhof.

In ons denken is een businesscase geen voorstel maar een managementtool om investeringsbeslissingen te onderbouwen. Toch wordt het gepresenteerd en in de media gebracht als een concreet voorstel. Ook in de reacties van de wethouder naar derden en naar aanleiding van vragen van raads- en burgerleden lijkt het een concreet voorstel te zijn.

  • Wat is in de ogen van uw college de status –  in woord en geschrift (de presentatie) – van de gepresenteerde businesscase Markiezenhof?

Ten aanzien van het Museum Markiezenhof werd het museum in Zutphen als maat der dingen genomen, en als bezuinigingsdoelstelling 900.000 euro.

Op basis van de vergelijking met Zutphen kwam men in de businesscase tot tien betaalde fte’s voor het Markiezenhof. Buiten de historische zijn er, in de ogen van de BSD-fractie aanzienlijke feitelijke verschillen tussen de vergeleken musea. Maar de werkelijkheid in Zutphen is ook anders dan gepresenteerd. Op basis van het laatste jaarverslag van de Stichting Musea Zutphen waren er in 2019 9,3fte betaalde krachten met een vaste aanstelling en 2,4 fte betaalde krachten met een tijdelijke aanstelling. Dus totaal 11,7 fte betaalde krachten. Maar dat bleek niet afdoende om alle taken adequaat te vervullen.  

Op basis van het jaarverslag concludeert de BSD-fractie dat 11,7 fte betaalde krachten niet afdoende was. Hierbij enkele citaten uit het jaarverslag ter onderbouwing van deze conclusie:

“Om de uitvoering van ondersteunende processen te versterken zijn eind 2019 nieuwe parttime medewerkers geworven voor de bedrijfsonderdelen Facilitaire Zaken, Publiek & Commerciële Zaken, en PR & Marketing.” (Pagina 24)

“Hiernaast is de collectiebeheercapaciteit verruimd.” (Pagina 24)

 

“Om geen hiaat in de werkzaamheden te laten ontstaan, is daarom besloten om de professionele capaciteit uit te breiden.” (Pagina 26)

 De citaten in aanmerking nemend voelt de BSD-fractie zich niet adequaat voorgelicht met de vergelijking zoals gepresenteerd en de conclusie in de businesscase dat ons Markiezenhof het dus ook moet kunnen met tien fte betaalde krachten.

  • Wat is de basis van de tien betaalde krachten voor het Markiezenhof in de gepresenteerde businesscase? Graag een stevige onderbouwing. Nu leeft het gevoel dat er selectief is gewinkeld (9,3 fte vast) in het jaarverslag en alleen is opgenomen wat paste in het doel van 900.000 bezuinigen op vooral het personeel.

Kern van het beleid zou moeten zijn: wat willen we met de functies van ons museum bereiken? Het erfgoedbeleid (RMD 12 0038) is in maart 2013 door de gemeenteraad vastgesteld. Tot op heden wilde de gemeente Bergen op Zoom een gemeente zijn de haar erfgoed koesterde. Naar de mening van de BSD-fractie is het nu geboden eerst het erfgoedbeleid te heroverwegen alvorens de taken van het museum het Markiezenhof te heroverwegen.

  • Is het college bereid ten spoedigste te komen tot een nieuwe nota erfgoedbeleid.
  • Is het college van mening dat de huidige voorstellen (in de vorm van de businesscase) passen in het huidige vastgestelde erfgoedbeleid?
  • Zo ja, waarom? Graag de argumenten en doelstellingen helder en concreet geformuleerd!

Sinds 2015 heeft Nederland een Erfgoedwet.  https://wetten.overheid.nl/BWBR0037521/2020-04-01

Artikel 3.16. Van de Erfgoedwet gaat over Gemeentelijk erfgoed 

Lid 1  De gemeenteraad kan een erfgoedverordening vaststellen.

Lid 2  De verordening ziet op het beheer en behoud van cultureel erfgoed gelegen binnen de desbetreffende gemeente, dat van bijzonder belang is voor die gemeente vanwege de cultuurhistorische of wetenschappelijke betekenis.

Lid 3  Het college van burgemeester en wethouders houdt een gemeentelijk erfgoedregister van aangewezen cultureel erfgoed bij.

Deze wet heeft – naar de BSD-fractie heeft kunnen concluderen –  in de gemeente Bergen op Zoom slechts gedeeltelijk vorm gekregen.

Er is een Erfgoedverordening Bergen op Zoom in april 2017 vastgesteld.

Een Bergs erfgoedregister, zoals bedoeld in artikel 3.16 lid 3 van de erfgoedwet heeft de BSD-fractie niet kunnen vinden.

  • Is er een Bergs cultureel erfgoedregister?
  • Zo ja, waar is het te vinden?
  • Zo nee, waarom is dat er niet? Juist nu is een dergelijk register naar ons gevoelen noodzakelijk om precies te weten welk cultureel erfgoed de gemeente Bergen op Zoom wil koesteren, behouden, beheren en in stand houden!
  • Zo nee, wanneer is er dan wel een Bergs cultureel erfgoedregister?

Bij het vaststellen van de Erfgoedverordening april 2017 was de intentie om artikel 3 van die verordening als slapend te beschouwen.  

Artikel 3. Aanwijzing als beschermd gemeentelijke cultuurgoeder of beschermde gemeentelijke verzameling

Lid 1. Burgemeester en wethouders kunnen ambtshalve besluiten een cultuurgoed dat van bijzondere cultuurhistorische of wetenschappelijke betekenis of uitzonderlijke schoonheid is en dat als onvervangbaar en onmisbaar behoort te worden behouden voor het gemeentelijk cultuurbezit en dat in eigendom is van de gemeente of dat aan de zorg van de gemeente is toevertrouwd aan te wijzen als beschermd gemeentelijk cultuurgoed.

Lid 2. Burgemeester en wethouders kunnen ambtshalve besluiten een verzameling van bijzondere cultuurhistorische of wetenschappelijke betekenis, die als geheel of door een of meer van de cultuurgoederen die een wezenlijk onderdeel van de verzameling zijn, als onvervangbaar en onmisbaar behoort te worden behouden voor het gemeentelijk cultuurbezit en die in eigendom van de gemeente is of die aan de zorg van de gemeente is toevertrouwd aan te wijzen als beschermde gemeentelijk verzameling.

Lid 3. Voor de aanwijzing van een cultuurgoed dat of een verzameling die aan de zorg van de gemeente is toevertrouwd is toestemming van de eigenaar vereist.

Lid 4. Over het voornemen van een aanwijzing, bedoeld in het eerste of tweede lid, alsmede over de vervreemding van een beschermd gemeentelijk cultuurgoed of een beschermde gemeentelijke verzameling of over het afstand doen van de zorg daarvoor vragen burgemeester en wethouders advies aan een commissie als bedoeld in artikel 4.18 van de Erfgoedwet.

De BSD-fractie acht het wenselijk bovenstaande eerste vier leden van artikel 3 van de         Erfgoedverordening volledig in werking te laten treden en het slapende karakter op te heffen. Is uw college bereid het slapende karakter van de eerste vier leden van de Erfgoedverordening april 2017 per direct op te heffen?

  • In de Erfgoedwet is vastgelegd hoe met ons erfgoed wordt omgegaan, wie welke verantwoordelijkheden daarbij heeft en hoe het toezicht daarop wordt uitgeoefend.
  • Is uw college van mening dat conform de bedoelingen naar analogie van de Erfgoedwet het Bergse cultureel erfgoed, ook als het businesscasevoorstel wordt gerealiseerd, wordt behandeld, in standgehouden, beheerd en onderhouden zal worden?

Tijdens de presentatie heeft ondergetekende gevraagd of met de bezetting gepresenteerd in de businesscase de status van geregistreerd museum voor het Markiezenhof behouden zou blijven. Het antwoord was – onder verwijzing naar het Zutphens museum – positief (ja).

De BSD-fractie heeft ernstige twijfels aan de betrouwbaarheid van dit ‘ja’ gezien het feit dat in Zutphen de werkelijke bezetting van professionele krachten 11,7 fte was en dit aan het einde van het verslagjaar uitgebreid werd op de bedrijfsonderdelen Facilitaire Zaken, Publiek & Commerciële Zaken, PR & Marketing en collectiebeheer.  

Het eventuele verlies van de status geregistreerd museum betekent geen lezingen en bijscholing van de NMV (Nederlandse museumvereniging). Ook is het Markiezenhof dan geen museumkaartmuseum meer. Met als gevolg minder bezoekers en minder inkomsten via de museumkaart. Ook andere subsidies worden dan moeilijker te verkrijgen. 

  • Hoe is het college voornemens om de normen van het museumregister te borgen?

  • Het voorgaande in aanmerking nemend ontvangt de BSD-fractie van uw college graag een onderbouwing van de tekst in de presentatie van de businesscase: “Meer kans op structurele externe subsidies.”

  • Het streefgetal (de 900.000 euro) lijkt gebaseerd op een vergelijking met Zutphen. Is het college bereid een lasten/baten vergelijking te maken van de vastgoed kosten/baten met het Zutphense voorbeeld?

Het International Council of Museums (ICOM) heeft een nieuwe museumdefinitie aangekondigd, die luidt:

“Musea zijn democratiserende, inclusieve en meerstemmige ruimtes voor kritische dialoog over het verleden en de toekomst. Terwijl ze de conflicten en uitdagingen van het heden erkennen en aanpakken, houden ze artefacten en exemplaren in beheer voor de samenleving, bewaren ze uiteenlopende herinneringen voor toekomstige generaties en garanderen ze gelijke rechten en gelijke toegang tot het erfgoed voor alle mensen.

Musea hebben geen winstoogmerk. Ze zijn participatief en transparant en werken in actief partnerschap met en voor diverse gemeenschappen om inzichten in de wereld te verzamelen, te bewaren, te onderzoeken, te interpreteren, te tentoonstellen met als doel bij te dragen aan de menselijke waardigheid, sociale rechtvaardigheid, wereldwijde gelijkheid en planetair welzijn.”

In de vertaling naar de rol die de BSD-fractie ziet voor ons Markiezenhof is ons museum een permanente instelling zonder winstoogmerk, publiekelijk toegankelijk, ten dienste aan de samenleving en haar ontwikkeling. Een museum als het Markiezenhof verwerft, behoudt, beheert, onderzoekt, presenteert, documenteert en geeft bekendheid aan de materiele en immateriële getuigenissen van de mens en zijn omgeving, onder andere voor en ten behoeve van studie, educatie en recreatieve en creatieve ontspanning aan een breed publiek.    

Het afstoten van een taak als educatie tast wezenlijk de functie van een museum aan en kan betekenen dat het Markiezenhof het predicaat geregistreerd museum verliest.

  • Hoe borgt het college bij een eventuele verandering conform het businesscasemodel de educatieve taken van het Markiezenhof?

“Leden van de Museumvereniging hebben bij het lidmaatschap toegezegd de Ethische Code voor Musea en de daarop gebaseerde Leidraad Afstoting Museale Objecten 2016 (LAMO) te zullen naleven. Ook een museum dat bij Stichting Museumregister Nederland wil worden geregistreerd moet de Ethische Code onderschrijven.” Te vinden op:

https://www.museumvereniging.nl/ethische-code-voor-musea

  • Hoe borgt uw college de naleving van de Ethische Code voor Musea in de volgens het gepresenteerde businesscasemodel opzet van het Markiezenhof?

“De Ethische Code en de LAMO gelden voor het museum als rechtspersoon (bijvoorbeeld bij collectieregistratie en afstoting), maar ook voor individuele museummedewerkers (bijvoorbeeld bij het aannemen van giften of het handelen in objecten voor eigen rekening). Ieder museum ziet zelf toe op de naleving van de Ethische Code voor Musea.”

  • Hoe is uw college voornemens de Ethische Code en de leidraad Afstoting Museale Objecten te realiseren en te handhaven onder de ‘vrijwilligers’?

Graag volledige beantwoorden voor de behandeling van een eventueel voorstel in de Raad of in een van haar commissies.

In afwachting van uw reactie,
met vriendelijke groet,

 

LOUIS VAN DER KALLEN.